[BOŞ_SES] İnfertilitenin, tanı almanın yükünü konuştuk. Şimdi biraz da tedavi aşamasında yaşananlar, tedavinin getirdiği psikososyal yük, mali yük fiziksel yük ve tabii ki emosyonel yükten bahsetmek istiyorum. Birçok çift için baktığımız zaman yaşamın tek bir hedefi vardır. Özellikle infertil çiftler yaşamlarının en önemli hedefleri arasında bir çocuk sahibi olmayı koyarlar. Ben bin dokuz yüz doksan altı yılında yaptığım bir çalışmada hayatınızda en çok istediğiniz üç şey ne diye sorduğum zaman kadınların çok büyük bir oranı bir çocuk sahibi olmayı ilk sıraya koymuşlardı. Erkeklerin de büyük bir oranı, nerdeyse hemen hemen hepsi ilk üç sıraya bebek sahibi olmayı koymuşlardı. Yani yaşamda infertilite sonucunda bebek sahibi olmak artık diğer bütün ihtiyaçları erteleyip sadece ona odaklanmak gibi bir sonuç yaratabiliyor. Tabii bu, bu taraftaki büyük istek diğer taraftan tıbbi gelişmelerle birlikte üreme tıbbıyla bu çiftlere bu çok istedikleri çocuğu vermek için seferber olmaları anlamına geliyor ve ciddi şekilde de tedavide gelişmeler, bunu sağlamaya yönelik ilerlemeler kaydediyor. Bir çift infertilite tanısı aldığında bunun ortaya çıkaracağı sorunları yaşamak istemez. Çünkü etrafında biliyorsa da zaten infertil kişiler ve onların yaşadıkları sorunları aynı şeylerin kendi başlarına gelmiş olmasından dolayı rahatsızlık duyarlar. Bunun için de etkili bir baş etme yöntemi geliştirmeleri gerekir. Aslında infertilitenin psikososyal etkilenmeleriyle başa çıkacak en etkili çözüm tedavi almaktır. İnfertilite tedavilerine yönelmektir. Yine yıllar önce yapmış olduğum bir çalışmada şunu sormuştum, tüp bebek tedavisi yaptırmanız gerektiği söylendiğinde ne hissettiniz diye. Biz tabii sağlık personeli olarak olaya biraz daha bardağın dolu tarafından bakıyoruz ve onlara bir şans sunabildiğimiz için kendimizi şanslı hissedip onların da bu şansın farkında olmalarını istiyoruz. Ama benim hep altını çizdiğim bir nokta var. Bir çifte siz tüp bebekle bebek sahibi olabilirsiniz derken aslında şunu da söylüyoruz satır arasında; siz herhangi bir tedavi yöntemi olmazsa kendi çocuğunuza sahip olamazsınız. Bu bir kazanımdır, umuttur ama aynı zamanda bir yıkımdır, kayıptır. Normalliğin kaybıdır. Bu kararların açıklanırken bunun farkında olunması gerektiğinin altını çizmek istiyorum. Dolayısıyla hayal kırıklıklarını anlayabilmemiz gerekiyor. Ama yine şunu da ekliyorlar çiftler, sonuçta en azından tedaviyle gebelik şansımız olduğu için de mutluyuz. Hele teknolojik gelişmeler artık hemen hemen bütün çiftlerin büyük uğraşlar gösterirlerse gebelik elde ettiklerini gösterdiği için de bu umut çok da boşa çıkmamış oluyor ve umutlanmakta haklı da oluyorlar aslında. İnfertilite Distres Skalası ile yaptığımız bir çalışmada infertil kadınların özellikle yaş, evlilik infertilite süreleri ile distresleri arasında bir ilişki olduğunu belirledik. Bu çalışmada ilkokul mezunu, çalışmayan, sosyal güvencesi olmayan kadınların infertiliteye olan tepkilerinin çok daha yüksek olduğunu ve bunun istatistiksel olarak anlamlı olduğunu belirledik. Yine infertilite tedavi sürecinde şunu biliyoruz ki, kadın sadece gebe olmaya odaklanır, anne olmaya odaklanır. Dahası kadın bu süreçte ne pahasına olursa olsun gebelik elde etmek için her türlü seçeneği kabul etmeye de hazırdır. Yine yaptığımız bir çalışmada şunu belirledik. Bildiğiniz gibi özellikle gonadotropin kulanımı kadınlarda over kanseri riskinde bir parça da olsa artış meydana getiriyor. Bu artışın neyle ilişkili olduğu tartışılıyor. Literatürde artışın net olarak gonadotropinlerden kaynaklandığını belirten çalışmalar var. Buna karşın başka faktörlerle açıklayan var. Ama sonuçta ortada böyle reddedilememiş bir tartışma var. Biz de bunun üzerine infertilite tedavisi gören kadınlara sorduk, dedik ki eğer over kanseri riskini yaşayacağınızı, yani bu riski yükselteceğini bilseniz bu tedaviyi alır mısınız ve kadınların üçte ikisi böyle bir risk olsa dahi, yani ben bir gün over kanseri olacak olsam dahi ben infertilite tedavisi görmek istiyorum dedi. Bu çok anlamlı bir bulgu, altı çizilmesi üstünde durulması gereken bir bulgu. Çünkü bu infertilitenin kişiler için aslında ne kadar önemli bir sorun yarattığını göstermesi açısından anlamlı. Yine şu da çıktı ortaya, infertilite tedavilerine bağlı, kullanılan ilaçlara bağlı kadınların nerdeyse yarısı yan etki yaşamakta ve neredeyse hiçbiri bu sebeple de infertilite tedavisini kesmeyi düşünmemektedir. İnfertilitenin psiko, tedavinin psikososyal yükü açısından yaptığımız bir başka çalışmanın bulgularını sizinle paylaşmak istiyorum. Biz bu çalışmada infertilite tedavisi yani IVF tedavisi gören kadınlarda tedavi öncesi oosit pick up günü ve gebelik testi günü anksiyete ve depresyon düzeylerine baktık. Ve şunu bulduk; kadınların oosit toplama günündeki depresyon düzeyleri ile oosit pick up sonucunda elde edilen oosit sayısı arasında anlamlı bir ilişki var. Yani depresif kadınlarda elde edeceğimiz yumurta sayısının daha düşük sayıda olduğunu ve yine oosit toplama gününde anksiyete düzeyi yüksek kadınların gebelik oranlarının daha düşük olduğunu belirledik bu çalışmada. Yine bu çalışmaya benzer çalışmalarda sonuçlar tartışmalı. Bir kısmında anksiyete ve depresyonlar çok direk ilişki belirlenememişken bazıları bu ilişkiyi bizim tanımladığımız gbi tanımlayabiliyorlar. Yalnız burada tartışılan konu şu, infertilitenin mi, psikososyal etkilenmelerin mi zaten infertiliteye sebep olduğu, yani zaten depresif olan, zaten bu sorunları yaşayan kişiler mi infertilite sorunu yaşıyor da karşımıza öyle çıkıyor yoksa infertilite mi bu sorunlara yol açıyor. Aslında bu da infertilite literatüründe henüz tam olarak cevabını bulmuş bir soru değil. Önemli sorunlardan birisi de kadına yönelik şiddet. Yine bildiğiniz gibi bazı toplumlar infertiliteyi kadının problemi ve kadından kaynaklanan bir problem olarak görüyor. Zaten infertil vakaların yüzde kırkında, kırkından fazlasında da kadın faktörünün, sadece kadın faktörünün etkili olduğunu biliyoruz. Biz yine bir çalışmada infertil kadınlarda şiddet görme oranının diğer popülasyona göre fertil kadınlara göre farklı olup olmadığını inceleyen bir çalışma yaptık. Çünkü aslında şiddet görme, şiddete maruz kalma, bununla baş etme ya da eşi şiddet uygulamasının da infertilitenin yarattığı psikolojik etkilenmelerden kaynaklanabileceğini düşünerek bu çalışmayı yaptık. Ve tahmin ettiğimiz gibi de infertil ve fertil kadınların toplam şiddet puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki belirledik. Emosyonel, ekonomik ve seksüel şiddet puanlarının infertil kadınlarda daha yüksek olduğunu gördük. Ama buna karşın sözel şiddet puanının ise daha düşük olduğunu, bunu da şöyle değerlendirdik, belki de infertilite nedeniyle kadın o kadar yıpranmış oluyor ki diğer şiddet türlerini uygularken erkekler sözel şiddetten kaçınabiliyorlar, eşlerini üzmemek için diye düşündük. Ekonomik yükü var tabii ki, aslında sona kaldı ama bence infertilite tedavilerinde çiftlerin en önemli baş köşesinde duran sorunlardan birisi ekonomik yük. Çünkü son yıllarda yapılan, özellikle Türkiye'de infertilite tedavilerine olan destek, maddi destek bir yere kadar ve bir derecede yapılıyor. Bu nedenle de çiftin mutlaka ciddi ekonomik sorumluluklar alması gerekiyor. Ve bu kişinin, çiftlerin ekonomik imkanları doğrultusunda tedaviyle baş etmelerini ve tedavi denemelerinin sayılarını belirlemesine yol açıyor. Yani parası olanlar çok daha fazla tedavi alabileceklerini bildikleri için daha rahat olurken, kısıtlı bir imkanla kendilerine iki ya da maksimum üç, belki bir tedavi şansı verebilen çiftler için infertilitenin yükü çok daha anlamlı, ekonomik yükü çok daha anlamlı bir hale geliyor. Yine yaptığımız bir çalışmada şunu gördük ki, Türkiye'de çiftler IVF tedavileri için yaklaşık bir aylık gelirlerinin yaklaşık beş katı, yani yarım yıl çalışarak çalıştıkları maddi gelirle infertilitenin ekonomik yükünü kaldırmaya çalışmaktadırlar. Bu da infertilite tedavilerinin aile bütçesinin ne kadar önemli bir yük getirdiğini göstermesi açısından bence önemli bir bulgudur. Yine aslında tedaviyi bırakma nedenlerini konuşurken bundan da bahsedeceğiz ama tedaviyi bırakma nedenleri ile ilgili yaptığımız bir çalışmada kadınlar açısından IVF tedavisini bırakma nedenleri arasında ilk üç nedenden birisinin maddi olarak tükenme olduğunu biliyoruz. Hatta bunu erkeklere de sorduğumuz zaman, erkeklerde tedaviyi bırakmayı neden olan ilk faktördü ekonomik yük. Bu da ekonomik yükün ne kadar yük olduğunu göstermesi açısından bence önemli bir bulgu.
